Net-billing to nowy system rozliczeń który wciąż budzi sporo emocji. Obejmuje on nowych prosumentów, którzy dokonali zgłoszenia instalacji fotowoltaicznej po 1 kwietnia 2022 roku. Na czym polega nowy system? Czy warto zmienić system opustów na net-billing? Czy fotowoltaika w 2022 roku nadal się opłaca?
Net billing – na czym polega?
Net-billing polega na wartościowym, a nie ilościowym rozliczeniu produkcji energii. Prosument sprzedaje nadwyżki po określonej cenie, a za energię płaci jak inni odbiorcy, wraz z opłatami dystrybucyjnymi.
Zasady:
- prosument sprzedaje nadwyżki energii wprowadzanej do sieci po średniomiesięcznej cenie z Rynku Dnia Następnego,
- za pobraną energię płaci tak jak inni odbiorcy prądu,
- system opiera się na depozycie prosumenckim, czyli koncie zasilanym wartością energii elektrycznej wprowadzonej do sieci przez prosumenta,
- zgromadzone na depozycie środki, prosument może wykorzystać na zakup energii,
- depozyt można wykorzystać przez 12 miesięcy, niewykorzystane nadwyżki zostaną zwrócone (zwrot nie może przekroczyć 20% wartości energii wprowadzonej do sieci w danym miesiącu kalendarzowym),
- prosument ponosi koszty opłaty dystrybucyjnej zmiennej, jednak zwolniony jest z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego PIT, akcyzy i VAT,
- okres obowiązywania – 15 lat.
Etapy net-billingu
01.04.2022 – 30.06.2022 – przejściowy system opustów
Na koniec 3-miesięcznego okresu przejściowego, nadwyżki energii zostaną rozliczone po średniej cenie miesięcznej z czerwca 2022 roku, a prosumenci automatycznie przejdą do systemu net-billingu.
01.04.2022 – 30.06.2022 – przejściowy system opustów
Nadwyżka energii z instalacji fotowoltaicznej będzie rozliczana według średniej ceny RDN (Rynek Dnia Następnego) z poprzedniego miesiąca kalendarzowego.
01.07.2024 – net-billing w oparciu o ceny godzinowe
Nadwyżki energii elektrycznej będą rozliczane z zastosowaniem taryf dynamicznych wg ceny giełdowej godzinowej na rynkach dnia następnego.
Skąd te zmiany?
System opustów jest jednym z najkorzystniejszych systemów rozliczeń fotowoltaiki w całej Europie. Jego wprowadzenie miało promować fotowoltaikę prosumencką w Polsce. Dzięki wysokiej opłacalności systemu, elektrownie słoneczne szybko zyskały na popularności. Niestety, wraz z dynamicznym rozwojem sektora mikroinstalacji zaczęły pojawiać się lokalne problemy z siecią spowodowane przestarzałą infrastrukturą. Zbyt wiele instalacji podłączonych do jednej linii energetycznej powoduje przeciążenia, zwłaszcza podczas słonecznej pogody, kiedy panele fotowoltaiczne produkują najwięcej energii. W takich momentach nadwyżki prądu przekazywane są do sieci, które przyjmują o wiele więcej mocy niż są w stanie, co skutkuje wyłączeniami.
Net-billing to system, który ma zapewnić dalszy, stabilny rozwój energetyki obywatelskiej, a także doprowadzić do tego, aby prosumenci inwestowali w magazyny energii, a także zwiększali swoją autokonsumpcję. Celem jest ochrona sieci przed przeciążeniem i wyłączeniami, a także awariami.
Kolejnym argumentem, wyjaśniającym konieczność wdrożenia net-billingu są unijne dyrektywy: tzw. dyrektywa rynkowa (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej) oraz dyrektywa RED II. W obu dokumentach, Unia Europejska nakłada na kraje członkowskie obowiązek ustalenia takiego systemu prosumenckiego, który pozwalałby na oddzielne rozliczanie energii wprowadzonej i pobranej z sieci,a tym samym uczestnictwo w rynku energii.
Kto zachowuje prawo do opustów?
Wszyscy obecni prosumenci zachowują prawo do rozliczeń na obecnych zasadach przez 15 lat od momentu wprowadzenia pierwszej energii do sieci. Ponadto, z opustów mogą korzystać prosumenci, którzy złożyli wniosek o przyłączenie mikroinstalacji do 31 marca 2022 r. (liczy się data wpłynięcia wniosku do OSD). Pozostałe osoby, czyli te których instalacja została zgłoszona od 1 kwietnia 2022 r. będą rozliczać się w systemie net-billingu.
Rozbudowa instalacji fotowoltaicznej a system rozliczeń
W przypadku rozbudowy istniejącej, czyli zgłoszonej przed 1 kwietnia 2022 roku instalacji fotowoltaicznej, obowiązującym dla prosumenta systemem rozliczeń jest system opustów. Przy rozbudowie należy jedynie poinformować operatora sieci o zmianie mocy zainstalowanej mikroinstalacji w terminie 14 dni od dnia dokonanej zmiany. Niedopełnienie tego obowiązku wiąże się z karą w wysokości 1000 zł.
Jak przejść na net-billing?
W dotychczasowym systemie opustów mogą pozostać obecni prosumenci i Ci, którzy do 31 marca 2022 r. złożyli zgłoszenie do Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD) o przyłączenie mikroinstalacji do sieci. Ta grupa będzie mogła korzystać ze “starego systemu” przez okres kolejnych 15 lat. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby przejść na net-billing.
Ustawa przewiduje możliwość przejścia obecnych prosumentów z systemu opustów do systemu net-bilingowego. By dokonać zmiany, należy nie później niż na 21 dni przed początkiem kolejnego kwartału – złożyć pisemne oświadczenie do sprzedawcy o chęci skorzystania z zasad prowadzenia rozliczeń w oparciu o system net-billing.
Ważne – w przypadku zmiany systemu rozliczeń na net-billing nie będzie możliwy powrót do poprzedniego systemu, tj. systemu rozliczeń na zasadzie opustów. Zanim dokonasz zmiany, przemyśl jej opłacalność.
Czy warto przechodzić ze “starego” systemu na net-billing?
Jak już wspomnieliśmy system opustów jest bardzo korzystny. Przy dobrym doborze mocy instalacji, pozwala obniżyć rachunki gospodarstwa domowego za prąd nawet o 90%. Fotowoltaika w net-billingu nadal jest opłacalna, ale nie aż tak jak system opustów.
Dlaczego najlepiej zostać przy “starym systemie?
- Różnica między cenami sprzedaży i zakupu energii – cena sprzedaży jest niższa niż cena zakupu, do której dochodzą również koszty opłat dystrybucyjnych.
- Mniejsza przewidywalność zwrotu – ceny energii elektrycznej są zmienne, przez co trudniej jest oszacować koszt zakupu i sprzedaży na przestrzeni kilku lat.
- Opłacalność zależna od poziomu autokonsumpcji – by zwiększyć zysk z PV konieczne jest zwiększenie bieżącego zużycia. Im większa autokonsumpcja darmowej energii, tym większe korzyści. Powoduje to konieczność dostosowania się do szczytów produkcji prądu z fotowoltaiki oraz stymuluje do zakupu urządzeń zwiększających autokonsumpcję takich jak magazyn energii.
- Zmienne zasady rozliczeń – do 30 czerwca 2024 r. nadwyżki energii wprowadzone do sieci będą wyceniane według średniej ceny rynkowej energii elektrycznej (Rynek Dnia Następnego) z poprzedniego miesiąca kalendarzowego, a od 1 lipca 2024 r. net-billing będzie oparty na rozliczeniu wartości nadwyżek z zastosowaniem taryf dynamicznych według cen godzinowych.
- Dłuższy okres zwrotu – czas zwrotu standardowej instalacji w net-billingu wydłuża się o około 2 lata w porównaniu do systemu opustów.
Porównanie – system opustów (net-metering) vs net-billing
| System opustów (net-metering) | Net-billing | |
|
Dla kogo |
wyłącznie dla instalacji zgłoszonych do 31 marca 2022 r. (system gwarantowany na 15 lat) |
dla instalacji zgłoszonych po 31 marca 2022 r. i dla osób które chcą przejść ze starego systemu |
|
Rozliczenie |
bilansowanie – za każdy oddany do sieci 1 kWh prosument odbiera z niej 0,8 lub 0,7 kWh (zależnie od mocy instalacji) |
wartościowe – prosument sprzedaje nadwyżkę energii operatorowi sieci, brakujący prąd kupuje |
|
Opłaty |
brak opłat wyrażonych w PLN, prosument oddaje jednak 20 lub 30% energii zmagazynowanej w ZE |
zakup energii z częściową opłatą dystrybucyjną, opłatą OZE i kogeneracyjną oraz akcyzą i VAT |
|
Zasady |
proste i niezmienne |
do 30.06.2024 r. – rozliczanie wg średniej ceny miesięcznej z RDN, po tej dacie według ceny godzinowej |
| Szacunkowy czas zwrotu | ok. 8 lat | ok. 10,5 roku |
Opłacalność net-billingu
Jak wynika z naszych obliczeń, instalacja o mocy 5,5 kW (roczne zużycie 5000 kW) działająca w net-billingu pozwoli obniżyć rachunki za prąd o ok. 70% (z 325 zł miesięcznie na ok 95 zł). Ta sama instalacja działająca w systemie opustów pozwoli obniżyć rachunki o ok. 90% z (325 zł do ok 37 zł).
Dane do obliczeń:
- autokonsumpcja na poziomie 30%;
- cena zakupu energii (wraz z opłatami dystrybucyjnymi): 0,73 zł;
- cena sprzedaży: 0,40 zł.
Net-billing jest więc nadal opłacalny, jednak nie aż tak jak system opustów. Należy pamiętać, że panele fotowoltaiczne, bez względu na system rozliczeń nadwyżek, nadal produkują darmowy i zeroemisyjny prąd – są więc ekonomiczne i ekologiczne oraz zwiększają Twoją niezależność energetyczną. Własna elektrownia fotowoltaiczna to w dalszym ciągu oszczędność oraz odciążenie od stale rosnących rachunków za energię. Tylko w tym roku ceny prądu w gospodarstwach domowych dla taryfy G11 wzrosły o ok. 24%, a prognozy na kolejne lata nie wyglądają optymistycznie.
Dzięki programom wsparcia jak np. Czyste Powietrze czy Mój Prąd oraz dostępnym ulgom (ulga termomodernizacyjna) można obniżyć koszt instalacji, a tym samym przyspieszyć zwrot inwestycji.
Na rynku coraz powszechniejsze są technologie, które zwiększają autokonsumpcję prądu z fotowoltaiki jak magazyny energii. Inną opcją są systemy zarządzania energią HEMS, które pozwalają zoptymalizować zużycie prądu, tak by zmaksymalizować wykorzystanie darmowej energii, a zminimalizować jej kupno z sieci. Dzięki takim rozwiązaniom można w znaczący sposób zwiększyć opłacalność fotowoltaiki oraz swoje oszczędności.
