Net-billing – zasady systemu rozliczeń prosumentów w 2025

Net-billing, net-metering czy dynamiczne bilansowanie – zagadnienia, które zakotwiczyły się w świadomości osób korzystających z fotowoltaiki. Net-billing to system rozliczeń prosumentów, który wciąż budzi sporo emocji. Obejmuje on właścicieli fotowoltaiki, którzy dokonali zgłoszenia swojej instalacji po 1 kwietnia 2022 roku.  Na czym polega nowy system rozliczeń fotowoltaiki? Co zmieni się 1 lipca 2024 r.?

Dzięki artykułowi dowiesz się:

• na czym polega net-billing,
• jak przejść na net-billing,
• czym różnią się system opustów i net-billing.

Net billing – co to i na czym polega?

Net-billing polega na wartościowym, a nie ilościowym rozliczeniu produkcji energii. Prosument sprzedaje nadwyżki po określonej cenie, a za energię płaci jak inni odbiorcy, wraz z opłatami dystrybucyjnymi.

Zasady net billingu:

• prosument sprzedaje nadwyżki energii wprowadzanej do sieci po średniomiesięcznej cenie z Rynku Dnia Następnego,
• za pobraną energię płaci tak jak inni odbiorcy prądu,
• system opiera się na depozycie prosumenckim, czyli koncie zasilanym wartością energii elektrycznej wprowadzonej do sieci przez prosumenta,
• zgromadzone na depozycie środki, prosument może wykorzystać na zakup energii,
• depozyt można wykorzystać przez 12 miesięcy, niewykorzystane nadwyżki zostaną zwrócone (zwrot nie może przekroczyć 20% wartości energii wprowadzonej do sieci w danym miesiącu kalendarzowym),
• prosument ponosi koszty opłaty dystrybucyjnej zmiennej, jednak  zwolniony jest z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego PIT, akcyzy i VAT,
• okres obowiązywania – 15 lat.

Net-billing – zasady od 1 lipca 2024 r.

Po 1 lipca 2024 r. prosumenci będą mieli prawo pozostać przy rozliczaniu fotowoltaiki w systemie net-billing w oparciu o rynkową miesięczną cenę energii elektrycznej, ale pojawi się też możliwość zmiany sposobu rozliczeń energii z OZE na rozliczenie w oparciu o ceny godzinowe. Zmiany można dokonać poprzez złożenie stosownego oświadczenia do sprzedawcy energii.

Osoby, które dokonają zmiany otrzymają większą zwiększoną do 30% wartości zwrotu niewykorzystanych przez prosumenta środków za wprowadzoną do sieci energię elektryczną w okresie kolejnych 12 miesięcy (tzw. nadpłaty). W przypadku gdy prosument zdecyduje się nadal stosować dotychczasowy sposób rozliczeń, wysokość zwrotu jego nadpłaty nie ulegnie podwyższeniu i jak dotychczas będzie wynosić do 20%.

Współczynnik korekcyjny

Kolejną zmianą jest zwiększenie wartości depozytu prosumenckiego dotyczącego danego miesiąca kalendarzowego o współczynnik korekcyjny 1,23 i jej przyporządkowanie do konta prosumenckiego w kolejnym miesiącu kalendarzowym.  Skutkiem będzie wzrost opłacalności rozliczeń w systemie net-billing, poprzez zmniejszenie różnicy między rynkową ceną energii dla prosumenta energii odnawialnej, a oferowaną stawką z taryfy operatora. 

Net-billing zamiast systemu opustów

System opustów jest jednym z najkorzystniejszych systemów rozliczeń fotowoltaiki w całej Europie. Jego wprowadzenie miało promować fotowoltaikę prosumencką w Polsce. Dzięki wysokiej opłacalności systemu, elektrownie słoneczne szybko zyskały na popularności.

Niestety, wraz z dynamicznym rozwojem sektora mikroinstalacji fotowoltaicznych zaczęły pojawiać się lokalne problemy z siecią spowodowane przestarzałą infrastrukturą. Zbyt wiele instalacji podłączonych do jednej linii energetycznej powoduje przeciążenia, zwłaszcza podczas słonecznej pogody, kiedy panele fotowoltaiczne produkują najwięcej energii. W takich momentach nadwyżki prądu przekazywane są do sieci, które przyjmują o wiele więcej mocy niż są w stanie, co skutkuje wyłączeniami. 

Net-billing to system, który ma zapewnić dalszy, stabilny rozwój energetyki obywatelskiej, a także doprowadzić do tego, aby prosumenci inwestowali w magazyny energii, a także zwiększali swoją autokonsumpcję. Celem jest ochrona sieci przed przeciążeniem i wyłączeniami, a także awariami. 

Kolejnym argumentem, wyjaśniającym konieczność wdrożenia net-billingu są unijne dyrektywy: tzw. dyrektywa rynkowa (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej) oraz dyrektywa RED II. W obu dokumentach, Unia Europejska nakłada na kraje członkowskie obowiązek ustalenia takiego systemu prosumenckiego, który pozwalałby na oddzielne rozliczanie energii wprowadzonej i pobranej z sieci, a tym samym uczestnictwo w rynku energii.

Kto zachowuje prawo do opustów?

Wszyscy obecni prosumenci zachowują prawo do rozliczeń na obecnych zasadach przez 15 lat od momentu wprowadzenia pierwszej energii do sieci. Ponadto, z opustów mogą korzystać prosumenci, którzy złożyli wniosek o przyłączenie mikroinstalacji do 31 marca 2022 r. (liczy się data wpłynięcia wniosku do OSD). Pozostałe osoby, czyli te których instalacja została zgłoszona od 1 kwietnia 2022 r. będą rozliczać się w systemie net-billingu.

Rozbudowa instalacji fotowoltaicznej a system rozliczeń

W przypadku, gdy ma miejsce rozbudowa instalacji fotowoltaicznej zgłoszonej przed 1 kwietnia 2022 roku, obowiązującym dla prosumenta systemem rozliczeń jest system opustów. Przy rozbudowie należy  jedynie poinformować operatora sieci o zmianie mocy zainstalowanej mikroinstalacji w terminie 14 dni od dnia dokonanej zmiany. Niedopełnienie tego obowiązku wiąże się z karą w wysokości 1000 zł.

Net-billing – jak przejść ten system?

W dotychczasowym systemie opustów mogą pozostać obecni prosumenci i Ci, którzy do 31 marca 2022 r. złożyli zgłoszenie do Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD) o przyłączenie mikroinstalacji do sieci. Ta grupa będzie mogła korzystać ze “starego systemu” przez okres kolejnych 15 lat. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby przejść na net-billing. 

Ustawa przewiduje możliwość przejścia obecnych prosumentów z systemu opustów do systemu net-bilingowego. By dokonać zmiany, należy nie później niż na 21 dni przed początkiem kolejnego kwartału – złożyć pisemne oświadczenie do sprzedawcy o chęci skorzystania z zasad prowadzenia rozliczeń w oparciu o system net-billing. 

Ważne – w przypadku zmiany systemu rozliczeń na net-billing nie będzie możliwy powrót do poprzedniego systemu, tj. systemu rozliczeń na zasadzie opustów. Zanim dokonasz zmiany, przemyśl jej opłacalność.

Czy warto przechodzić ze “starego” systemu na net-billing?

Jak już wspomnieliśmy system opustów jest bardzo korzystny. Przy dobrym doborze mocy instalacji, pozwala obniżyć rachunki gospodarstwa domowego za prąd nawet o 90%. Fotowoltaika w net-billingu nadal jest opłacalna, ale nie aż tak jak system opustów. 

Dlaczego najlepiej zostać przy “starym systemie?

• Różnica między cenami sprzedaży i zakupu energii – cena sprzedaży jest niższa niż cena zakupu, do której dochodzą również koszty opłat dystrybucyjnych.
• Mniejsza przewidywalność zwrotu – ceny energii elektrycznej są zmienne, przez co trudniej jest oszacować koszt zakupu i sprzedaży na przestrzeni kilku lat.
• Opłacalność zależna od poziomu autokonsumpcji – by zwiększyć zysk z PV konieczne jest zwiększenie bieżącego zużycia. Im większa autokonsumpcja darmowej energii, tym większe korzyści. Powoduje to konieczność dostosowania się do szczytów produkcji prądu z fotowoltaiki oraz stymuluje do zakupu urządzeń zwiększających autokonsumpcję takich jak magazyn energii.
• Zmienne zasady rozliczeń – do 30 czerwca 2024 r. nadwyżki energii wprowadzone do sieci będą wyceniane według średniej ceny rynkowej energii elektrycznej (Rynek Dnia Następnego) z poprzedniego miesiąca kalendarzowego, a od 1 lipca 2024 r. net-billing będzie oparty na rozliczeniu wartości nadwyżek z zastosowaniem taryf dynamicznych według cen godzinowych.
• Dłuższy okres zwrotu – czas zwrotu standardowej instalacji w net-billingu wydłuża się o około 2 lata w porównaniu do systemu opustów.

Porównanie – system opustów (net-metering) vs net-billing