Rachunek za prąd – za co tak naprawdę płacisz?

Co robisz, gdy dostajesz rachunek za prąd? Pewnie patrzysz od razu na kwotę, jaką musisz zapłacić i po prostu wykonujesz przelew. Ale czy poświęciłeś kiedyś chwilę, żeby dokładnie sprawdzić, z czego składa się Twoja faktura? Jeśli nie, nie martw się – wykonaliśmy pracę za Ciebie. Poniżej znajdziesz zestawienie zarówno stałych, jak i zmiennych opłat, które pojawiają się na każdym rachunku za energię elektryczną, niezależnie od tego z usług, jakiego operatora korzystasz.

Z czego składa się rachunek za prąd?

Na każdej fakturze znajdziesz oczywiście podstawowe informacje, takie jak numer bieżącej faktury, datę jej wystawienia, okres rozliczeniowy, jakiego dotyczy dokument, grupę taryfową, z której korzystasz, a także dane sprzedawcy oraz płatnika. Nie zabraknie tam także numeru PPE (Punktu Poboru Energii) oraz numeru licznika. W dalszej części znajdziesz również opłaty za energię czynną, czyli zużywany prąd oraz wszelkie opłaty ponoszone na rzecz sprzedawcy i dystrybutora. Wszystkie opłaty możemy podzielić na dwie kategorie: stałe i zmienne. W pierwszej z nich uwzględnione są opłaty niezależne od poziomu zużycia energii.

Opłaty stałe

• Opłata handlowa – opłata stała, która jest naliczana miesięcznie. Pokrywa koszty obsługi klienta, takie jak wystawianie faktur i rachunków za prąd czy prace administracyjne. Zazwyczaj mieści się w kilkunastu złotych.
• Opłata przejściowa – jest uiszczana do elektrowni z tytułu przedterminowego rozwiązania Kontraktów Długoterminowych (KDT) i ma obowiązywać do 2027 r. Jest przeznaczana głównie na dalszą modernizację elektrowni węglowych oraz kopalń i opłacana również przez prosumenta. Wyróżniamy trzy stawki zależne od rocznego poziomu zużycia energii, w tym:
  • zużycie do 500 kWh/rok to comiesięczna opłata 0,02 zł brutto,
  • zużycie 500-1200 kWh/rok to comiesięczna opłata 0,10 zł brutto,
  • zużycie powyżej 1200 kWh/rok to comiesięczna opłata 0,33 zł brutto.
• Opłata abonamentowa – opłata ustalana przez dystrybutora energii elektrycznej, obejmuje odczyt licznika i jego kontrolę, wynosi zazwyczaj kilkadziesiąt groszy miesięcznie. Im dłuższy okres rozliczeniowy, tym mniejsza jej wysokość.
• Opłata stała sieciowa – opłata za korzystanie z sieci, utrzymanie urządzeń, przyłącza oraz licznika. Nie ma na nią wpływu ilość pobranej energii, ale jej wysokość jest zależna od lokalnych OSD i rodzaju taryfy, z której korzysta płatnik. Właściciele jednofazowych przyłącz, będą płacić mniej niż osoby korzystające z trójfazowych.

Opłaty zmienne

Drugą kategorią opłat, jakie znajdziesz na swoim rachunku, są opłaty zmienne, czyli zależne od zużycia energii.

• Opłata zmienna sieciowa – ponoszona za usługi dystrybucyjne, czyli korzystanie z sieci. Ma pokrywać straty, na jakie narażony jest operator podczas przesyłu energii. Im więcej korzystamy z prądu, tym opłata jest większa. Jej wysokość jest również zależna od miejsca naszego zamieszkania i stanu okolicznej infrastruktury energetycznej. Niestety na najwyższe opłaty narażeni są mieszkańcy mało zurbanizowanych obszarów, do których przesył energii jest najdroższy.
• Opłata jakościowa – opłata za korzystanie z krajowej sieci. Na jej wysokość mają wpływ koszty utrzymania systemu energetycznego, modernizacji i rozbudowy sieci, a także prac zapewniających odpowiednią jakość i niezawodność bieżących dostaw energii.
• Opłata OZE – jest przeznaczana na rozwój odnawialnych źródłach energii, które wpływają na dywersyfikację krajowego rynku energetycznego. Jej wysokość wyznacza co roku prezes Urzędu Regulacji Energetyki. W latach 2018-2020 stawka wynosiła zero. W 2021 r. ustalono jej wysokość na poziomie 2,20 zł/MWh, natomiast w 2022 r. zmalała do 0,90 zł/MWh. W 2023 r. ponownie obniżono ją do zerowego poziomu. Opłata OZE ma być naliczana nie dłużej niż do 31 grudnia 2028 roku.
• Opłata kogeneracyjna – jest przeznaczana na rozwój tzw. wysokosprawnej kogeneracji, czyli jednoczesnej produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Zużywa ona mniej surowców oraz prowadzi do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Opłata kogeneracyjna została przedstawiona w 2019 roku. W 2021 r. była równa zeru, natomiast w 2022 r. wynosiła już 4,06 zł za MWh. W 2023 r. wzrosła do 4,96 zł/MWh, ale jednocześnie do zera obniżono wysokość stawki opłaty OZE.
• Opłata mocowa – opłata za zabezpieczenie stałych dostaw prądu. Oznacza to, że nie płacimy za realnie zużywaną energię, ale za tzw. moc, czyli energię, którą moglibyśmy wykorzystać. Opłata ta wynagradza elektrowniom koszty, jakie ponoszą, by utrzymywać gotowość na wypadek większego popytu na energię elektryczną. W przypadku gospodarstw domowych opłata mocowa jest stawką miesięczną, zależną od rocznego zużycia energii elektrycznej. W 2023 r. jej stawki wynoszą:
  • dla odbiorców o rocznym zużyciu energii poniżej 500 kWh – 2,38 zł netto,
  • dla odbiorców o rocznym zużyciu energii między 500 kWh a 1200 kWh – 5,72 zł netto,
  • dla odbiorców o rocznym zużyciu energii między 1200 kWh a 2800 kWh – 9,54 zł netto,
  • dla odbiorców o rocznym zużyciu energii powyżej 2800 kWh – 13,35 zł netto.

Pamiętaj, że prąd można rozliczać w różnych okresach rozliczeniowych – zazwyczaj obejmują one 1, 2, 6 lub 12 miesięcy.

G11, G12, G12w… Jaka taryfa będzie najlepsza?

Wysokość Twojego rachunku za energię elektryczną będzie oczywiście uzależniona także od taryfy prądu, jaką wybierzesz. Taryfa jest niczym innym jak po prostu planem cenowym, wedle którego będzie rozliczane zużycie energii. Gospodarstwa domowe mogą korzystać z taryf z grupy G.

• Taryfa G11 to jednostrefowa taryfa, w której obowiązuje taka sama stawka za 1 kWh energii, niezależnie od pory dnia.
• Taryfa G12 to dwustrefowa taryfa, w której wyróżniamy dwa przedziały czasowe: jeden z niższą ceną za kWh (22:00-6:00 i 13:00-15:00), a drugi z wyższą (6:00-13:00 i 15:00-22:00). Energia jest więc tańsza w strefie pozaszczytowej.
• Taryfa G12w to taryfa, w której mniej za 1 kWh energii zapłacimy w godzinach pozaszczytowych, a także w weekendy i święta.
• Taryfa G11P lub G11E to taryfy przedpłatowe. Energię kupujemy tutaj w systemie prepaid.
• Taryfa G13 jest trójstrefowa, co oznacza, że doba podzielona jest na trzy części, cechujące się indywidualną stawką za 1 kWh.
• Taryfa G12as, znana również jako taryfa antysmogowa, jest rozwiązaniem przygotowanym dla mieszkańców, którzy ogrzewają domy i mieszkania energią elektryczną, np. poprzez pompę ciepła).

Jaką taryfę wybrać, by płacić jak najmniej za prąd? Niestety nie ma tu jednej poprawnej odpowiedzi, a każdy użytkownik powinien przeanalizować, jaki styl życia prowadzi i kiedy korzysta z energii elektrycznej najintensywniej. Pamiętaj, że jeśli Twoje zwyczaje i potrzeby ulegną kiedyś zmianie, możesz zmienić taryfę, na taką która będzie do nich lepiej pasować.

Co składa się na koszt 1kWh energii elektrycznej?

Podsumowując, dokładna cena, jaką zapłacisz za 1 kWh prądu, będzie zależna od takich czynników jak:

• ilość pobieranej energii,
• taryfa, z której korzystasz,
• miejsce zamieszkania,
• stan infrastruktury energetycznej w Twojej okolicy,
• a nawet Twoje nawyki.

Na poniższej grafice znajdziesz przykładową kalkulację, która została przeprowadzona dla przeciętnego jednorodzinnego domu w województwie małopolskim.

Energia czynna stanowi tu 0,41 zł z 0,76 zł za 1 kWh, czyli 54% ceny. 46% wynoszą natomiast opłaty dystrybucyjne, handlowe i inne stałe koszty. Oznacza to, że prawie połowa naszych rachunków składa się z różnych dodatkowych opłat!

Jednym ze sposobów na obniżenie rachunków za prąd i uzyskanie większej niezależności od dostaw energii elektrycznej z sieci może być fotowoltaika, która produkuje prąd z darmowego i ogólnodostępnego promieniowania słonecznego. Co więcej, na rachunku prosumenta pozostają tylko opłaty mocowe, abonamentowe przejściowe i sieciowe stałe. Chcesz dowiedzieć się, jak dokładnie może zmienić się Twoja faktura dzięki fotowoltaice? Piszemy o tym w naszym artykule → klik.