Ustawa o OZE – jakie wprowadza korzyści?

Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, jest zobowiązana do posiadania przepisów definiujących pojęcia i regulacje prawne z zakresu odnawialnych źródeł energii. Właśnie w tym celu stworzono ustawę o OZE, która porządkuje kwestie w tej tematyce i wyznacza cele, jakie odnawialne źródła powinny osiągnąć w krajowym miksie energetycznym.

Ustawa o OZE – jaki był cel jej powstania?

Ustawa o Odnawialnych Źródłach Energii (OZE) w Polsce została uchwalona w 2015 roku. Głównym celem tej ustawy było stworzenie ram prawnych i regulacyjnych, które wspierałyby rozwój odnawialnych źródeł energii w kraju. Kolejne nowelizacje pozwalają dostosować się do zmieniającej się sytuacji rynkowej i technologicznej. Działania te mają na celu usprawnienie i skuteczne wsparcie rozwoju sektora odnawialnych źródeł energii w Polsce.

Główne cele ustawy o OZE w Polsce to:

1. Zwiększenie udziału Odnawialnych Źródeł Energii: Ustawa ma na celu zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitej produkcji energii. Poprzez wprowadzenie różnych instrumentów wsparcia, rząd zachęca inwestorów do budowy nowych instalacji opartych na OZE.
2. Diversyfikacja źródeł energii: Przez promowanie różnorodnych źródeł energii, Polska chce uniezależnić się od tradycyjnych, konwencjonalnych źródeł, takich jak węgiel, i zminimalizować negatywne skutki dla środowiska.
3. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych: Odnawialne źródła energii są bardziej przyjazne dla środowiska niż tradycyjne źródła. Ustawa o OZE promuje odnawialne źródła energii, które pozwalają na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, mających wpływ na zmiany klimatu.
4. Tworzenie nowych miejsc pracy: Rozwój sektora OZE przyczynia się do tworzenia nowych miejsc pracy w branży związanej z odnawialnymi źródłami energii, co jest korzystne dla gospodarki.

W ustawie przedstawiono m.in. podstawowe pojęcia z zakresu OZE. Przykładem może być choćby definicja prosumenta – jednostki będącej jednocześnie producentem energii i jej konsumentem – oraz wytwórcy, czyli podmiotu wytwarzającego energię elektryczną z OZE, który sprzedaje nadwyżki produkowanej i wprowadzanej do sieci energii. Rozróżniono również nazewnictwo instalacji w zależności od ich wielkości. Wyróżniamy więc:

• mikroinstalacje – do 50 kW,
• małe instalacje – od 50 kW do 1 MW,
• duże instalacje – powyżej 1 MW.

Te i inne definicje i pojęcia mają na celu klarowne określenie uczestników rynku OZE oraz ułatwienie regulacji związanych z produkcją, dystrybucją i zużyciem energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł.

Ustawa o OZE – bliżej UE

Ustawa OZE powstała także dlatego, by przybliżyć prawo polskie do obowiązujących regulacji pozostałych krajów członkowskich w zakresie energetyki i pomóc osiągnąć postawione przez UE cele, które mają wspierać przeciwdziałanie zmianom klimatu. Zadaniem ustawy o OZE jest również określenie zasad współpracy międzynarodowej w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz wspólnych projektów inwestycyjnych. Dlaczego to takie ważne? W przypadku niespełnienia przez Polskę celu w miksie energetycznym, będziemy mieli możliwość współpracy z krajami, które mają nadwyżkę odnawialnych źródeł.

Nowelizacje ustawy o OZE

Ustawa o OZE jest regularnie nowelizowana w celu dopasowania polskiego systemu prawnego do zmieniających się przepisów Unii Europejskiej w tym zakresie oraz rozwoju technologii.

Nowelizacja ustawy o OZE – 2018

Ustawa OZE wprowadziła system aukcyjny odsprzedaży energii i uregulowała system taryf gwarantowanych dla mikroinstalacji. Nowelizacja, która weszła w życie w 2018 roku, poszerzyła te koszyki aukcyjne. Ustawa OZE porządkuje także zasady wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł. Nowelizacja uprościła składanie oświadczeń przez prosumentów produkujących energię z własnych elektrowni. Największa zmiana w ustawie OZE dotyczyła opodatkowania wiatraków. Dotychczas właściciele musieli płacić podatek zarówno za część budowlaną, jak i element techniczny wiatraka.

Nowelizacja ustawy o OZE – 2023

Najnowsza nowelizacja ustawy o OZE weszła w życie 1 października 2023 r. i wprowadziła szereg kolejnych zmian mających na celu dostosowanie polskiego prawa do unijnej dyrektywy RED II. Jakie rozwiązania przedstawiono?

• Cable pooling

Współdzielenie infrastruktury przyłączeniowej, znane również jako cable pooling, to strategia, która polega na łączeniu co najmniej dwóch źródeł energii odnawialnej do jednego wspólnego przyłącza. Aby uzyskać optymalne rezultaty, źródła te powinny pracować naprzemiennie i się uzupełniać, co zwiększa ogólną ilość pozyskiwanej energii. Dlatego też w praktyce cable pooling często obejmuje współpracę farm fotowoltaicznych i elektrowni wiatrowych, które są w stanie generować energię elektryczną w różnych momentach doby. Fotowoltaika osiąga szczytową produkcję w ciągu dnia, podczas gdy elektrownie wiatrowe są najbardziej aktywne wieczorem i w nocy.

• Wprowadzenie definicji „prosumenta lokatorskiego”

Mianem prosumenta lokatorskiego lub zbiorowego określono podmiot będący właścicielem instalacji OZE na należącym do niego wielolokalowym budynku i produkujący z niej energię elektryczną na własne potrzeby. Może być to np. instalacja fotowoltaiczna zamontowana na należącym do wspólnoty bloku.

• Fotowoltaika bez pozwolenia na budowę do 150 kW

Przed wprowadzeniem zmian w ustawie, budowa instalacji dachowych i gruntowych była zwolniona z konieczności uzyskania pozwolenia budowlanego, o ile ich moc nie przekraczała 50 kW. Po aktualizacji przepisów limit został podniesiony do 150 kW, co ma na celu zwiększenie efektywności instalacji podłączonych do systemu.

Oprócz wspomnianych wyżej punktów najnowsza nowelizacja ustawy:

• zmienia definicję hybrydowej instalacji OZE,
• przedstawia wsparcie dla rozwoju morskiej energetyki wiatrowej,
• wprowadza ułatwienia dla funkcjonowania spółdzielni energetycznych,
• określa zasady zawierania umów PPA,
• wciela ułatwienia dla funkcjonowania klastrów energii,
• formuje Krajowy Punkt Kontaktowy (KPK) ds. odnawialnych źródeł energii,
• oferuje wsparcie operacyjne dla instalacji OZE i ich modernizacji.

Ustawa OZE – kto na niej korzysta?

Z odnawialnych źródeł energii korzyści czerpać mogą zarówno prosumenci, jak i większe podmioty wytwarzające energię, czyli np. klastry energii, spółdzielnie energetyczne czy wspólnoty mieszkaniowe.

Prosumentem mogą zostać osoby fizyczne, także te, prowadzące działalność. Warunkiem jest, żeby energia przez nie wytwarzana nie była powiązana z prowadzoną działalnością. Co więcej, energetyka prosumencka dotyczy również osób, które prowadzą gospodarstwa rolne, rybackie, sadownicze, ale również hodowców, których działalność nie narusza ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Z większych zbiorowości prosumentem mogą zostać jednostki samorządu terytorialnego, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe oraz kościoły czy związki wyznaniowe.

Zmiany wprowadzane w ustawie o OZE coraz częściej stwarzają możliwości również dla większych podmiotów, np. przedsiębiorstw czy gmin, które chcą korzystać z farm fotowoltaicznych i wiatrowych.

Korzyści płyną także dla całej branży, która dynamicznie się rozwija oraz dla całego społeczeństwa. Odnawialne źródła energii nie tylko przynoszą oszczędności, ale pomagają rządowi zbliżyć się do osiągnięcia celu OZE i zmniejszają emisję CO2. Ustawa OZE standaryzuje i systematyzuje wszystko, co związane z rozbudową i korzystaniem z odnawialnych źródeł energii, dlatego rząd stale nad nią pracuje i wprowadza konieczne zmiany.