Zmiany klimatu są coraz bardziej odczuwalne — wzrasta temperatura, zmieniają się rozkłady opadów, topnieją lodowce i śnieg, wzrasta średni poziom mórz na świecie. Zmiany obserwujemy również w Polsce – jak na przykład coraz częściej występujące ekstremalne zjawiska pogodowe, czy rekordy temperatury, jak np. ten z 5 listopada 2018 r., kiedy odnotowano 26,2 stopnia Celsjusza na stacji pomiarowej Polana w Bieszczadach. Dowody na ocieplenie klimatu są jednak dużo szersze i analizowane są w długim ujęciu czasowym.
Przyczyny zmiany klimatu
Udowodniono już, iż bezpośrednią przyczyną zmian klimatu jest energetyka oparta na paliwach kopalnych (węgla, ropy, gazu), transport czy też przemysł i związane z tym uwalnianie się do atmosfery ogromnej ilości ilości gazów cieplarnianych. Gazy te, pozostając w atmosferze, przyczyniają się do powstawania efektu szklarniowego, powodującego podwyższanie się średniej globalnej temperatury.
Zmiany klimatu w Polsce a polityka
Polityka Unii Europejskiej odgrywa w Polsce dużą rolę, jeśli chodzi o działania zmierzające do poprawy jakości powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu. Mimo wysokiej emisyjności krajowej gospodarki wynikającej z energetyki opartej na paliwach kopalnych Polska sukcesywnie redukuje emisję gazów cieplarnianych dążąc do spełnienia wymagań pakietu energetyczno-klimatycznego UE. Polska przystąpiła również do “Porozumienia paryskiego”, które jest ogólnoświatowym planem działania mającym łagodzić zmiany klimatu.
Co więcej, Polska i jak i inne kraje, podpisała Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Tym samym, państwa zobowiązały się do ograniczenia średniego wzrostu temperatury na powierzchni ziemi do poziomu poniżej 2°C w porównaniu z okresem sprzed rewolucji przemysłowej.
By osiągnąć zamierzony cel, do 2050 roku globalny poziom emisji powinien zmniejszyć się o co najmniej 50% w porównaniu z 1990 r. (UE przyjęła średni cel 80-95%). Kolejny krok to osiągnięcie przed końcem 2100 neutralności emisyjnej.
Scenariusze zmian klimatu w Polsce
Według przeprowadzonych analiz klimatycznych dla naszego kraju i wykonanych na tych podstawach scenariuszy wynika, że skutki zmian klimatu będą najsilniej odczuwalne na obszarach zurbanizowanych, gdzie mieszka 60% populacji naszego kraju. Duża gęstość zaludniania, gęsta zabudowa i nieprzepuszczalne, zabetonowane nawierzchnie sprawiają, że obszary te są bardzo podatne na podtopienia, deficyt wody oraz upały.
Według scenariuszy klimatycznych dla Polski opracowanych w “Polityce ekologicznej państwa 2030” najpowszechniejszymi zjawiskami pogodowymi w kolejnym dziesięcioleciu będą przedłużające się fale upałów i intensywne opady deszczu, które mogą powodować lokalne zalania. Skutkami tych ekstremalnych zjawisk klimatycznych będą m.in. choroby układu krążenia i oddechowego, problemy z transportem, niższa produkcja rolna, a także zakłócenia w pracy sektora energetycznego, w tym blackout.
Susza w Polsce
Deficyt wody w Polsce to problem bardzo aktualny. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za tego typu sytuacje są warunki pogodowe, a w dłuższej perspektywie warunki klimatyczne. Za pogłębiające się susze odpowiedzialna jest także gospodarka wodna kraju. W Polsce zatrzymujemy około 6,5% wody, która spływa rzekami do Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego, co daje około 4 miliardach metrów sześciennych wody i plasuje nas na przedostatnim miejscu w Europie.
Przeciwdziałanie zmianom klimatu w Polsce
W przypadku Polski ograniczenie emisji jest stosunkowo trudne ze względu na dominującą rolę węgla w wytwarzaniu energii elektrycznej i ciepła, jednak nie niemożliwe. Do najważniejszych wyzwań w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu należy zmiana sposobu pozyskiwania energii. Najkorzystniejszym rozwiązaniem są odnawialne źródła energii, a w szczególności energia ze słońca, której mamy ogromne zasoby. Szacuje się, że gdyby pokryć panelami fotowoltaicznymi obszar wielkości Warszawy pozwoliłoby to na całkowite zaspokojenie energii elektrycznej zużywanej w Polsce w ciągu roku.
By chronić klimat, ważna jest także eliminacja tzw. niskiej emisji, która powoduje uwalnianie do atmosfery ogromnych ilości zanieczyszczeń w tym gazów cieplarnianych. Działania priorytetowe w tej kwestii to modernizacja systemów grzewczych, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i podwyższenie efektywności energetycznej budynków.
Równie ważna jest redukcja emisji z sektorów, jak: transport, budownictwo, rolnictwo, sektor komunalno-bytowy czy gospodarka odpadami. Emisja ta stanowi ponad połowę całkowitej wielkości emisji gazów cieplarnianych w Polsce (50,2%).
Przeciwdziałanie suszy to z kolei zwiększenie małej retencji, która w znaczącym stopniu przyczynia się do poprawy struktury bilansu wodnego. Ten sposób pozwala zatrzymać lub spowolnić spływ wód, dbając przy tym o rozwój środowiska naturalnego.
Źródło: Polityka ekologiczna państwa 2030
